Układ krążenia to centrum dowodzenia organizmu – odpowiada za dostarczanie tlenu i składników odżywczych do wszystkich komórek. Z wiekiem jednak serce i naczynia krwionośne ulegają naturalnym procesom starzenia. Elastyczność tętnic maleje, a serce traci część swojej wydolności. W efekcie osoby starsze są znacznie bardziej narażone na choroby układu sercowo-naczyniowego. Dla opiekunki seniora to wiedza niezbędna – może pomóc we wczesnym rozpoznaniu niepokojących objawów, lepszym zrozumieniu potrzeb podopiecznego i wsparciu w codziennym funkcjonowaniu.
Najczęstsze choroby układu krążenia u osób starszych
Nadciśnienie tętnicze (hipertensja) To jedna z najczęściej diagnozowanych chorób u seniorów. Może przebiegać bezobjawowo przez długi czas, ale nieleczone nadciśnienie zwiększa ryzyko zawału serca, udaru mózgu i niewydolności nerek. Dla opiekunki istotne jest regularne mierzenie ciśnienia oraz obserwowanie objawów takich jak bóle głowy, zawroty, zmęczenie czy krwawienia z nosa.
Niewydolność serca To stan, w którym serce nie jest w stanie pompować krwi w wystarczającej ilości, by zaspokoić potrzeby organizmu. Objawy to przede wszystkim duszność (nasilająca się przy wysiłku lub w pozycji leżącej), obrzęki nóg i stóp, szybkie męczenie się czy kaszel. Opiekunka powinna zwracać uwagę na takie sygnały i zgłaszać je rodzinie podopiecznego lub jego lekarzowi.
Choroba wieńcowa Związana jest ze zwężeniem tętnic wieńcowych, które dostarczają krew do mięśnia sercowego. Najbardziej charakterystycznym objawem jest ból w klatce piersiowej, szczególnie przy wysiłku fizycznym lub stresie. U seniorów jednak objawy mogą być nietypowe – może to być osłabienie, duszność, nudności lub bóle brzucha. Opiekunka powinna być wyczulona na każde odstępstwo od normy.
Zaburzenia rytmu serca Z wiekiem serce może bić nieregularnie – za szybko, za wolno lub niesynchronicznie. Niektóre arytmie są łagodne, inne mogą prowadzić do poważnych powikłań, takich jak udar. Typowe objawy to kołatanie serca, uczucie duszności, zawroty głowy czy omdlenia.
Miażdżyca (arterioskleroza) To przewlekła choroba polegająca na odkładaniu się blaszki miażdżycowej w tętnicach, co utrudnia przepływ krwi. Zwiększa ryzyko zawału, udaru oraz choroby niedokrwiennej kończyn. Opiekunka powinna znać czynniki ryzyka (zła dieta, brak ruchu, palenie tytoniu) i wspierać podopiecznego w zdrowych nawykach.
Opieka nad osobą zmagającą się z chorobami układu krążenia - rola opiekunki
Rola opiekunki nie kończy się na towarzyszeniu seniorowi w codziennych obowiązkach. Opiekunka jest często pierwszą osobą, która może zauważyć subtelne zmiany w zachowaniu, samopoczuciu czy kondycji fizycznej podopiecznego. Dlatego tak ważna jest:
Codzienna obserwacja stanu zdrowia – prowadzenie dziennika pomiarów (ciśnienie, tętno, waga).
Dbanie o zdrową dietę podopiecznego – ograniczenie soli, tłuszczów nasyconych, cukru. Wprowadzenie produktów bogatych w błonnik, potas i kwasy omega-3.
Zachęcanie do aktywności fizycznej – regularne spacery, proste ćwiczenia dostosowane do stanu zdrowia.
Wsparcie emocjonalne – przewlekłe choroby układu krążenia często wiążą się z lękiem czy obniżonym nastrojem. Ciepła rozmowa i obecność drugiego człowieka mają ogromne znaczenie.
Pilnowanie regularności przyjmowania leków – seniorzy często przyjmują wiele leków, czasem mają trudności z pamięcią. Dobrze sprawdzają się organizery leków z podziałem na dni i pory.
Kiedy należy się niepokoić?
Opiekunka powinna natychmiast reagować w sytuacjach takich jak:
silny, nagły ból w klatce piersiowej (szczególnie promieniujący do ramienia, szyi lub żuchwy),
trudności w oddychaniu,
obrzęki, szczególnie asymetryczne,
omdlenie lub nagła utrata przytomności,
zaburzenia mowy, nagłe osłabienie jednej strony ciała (mogą świadczyć o udarze).
W takich przypadkach nie należy zwlekać z powiadomieniem rodziny osoby starszej i wezwaniem pomocy medycznej.
Choroby układu krążenia to jedne z najczęstszych wyzwań zdrowotnych w opiece nad osobami starszymi. Dla opiekunki oznaczają one nie tylko konieczność zdobycia podstawowej wiedzy medycznej, ale też dużą uważność i empatię. Umiejętność wczesnego rozpoznania objawów, właściwa reakcja i codzienne wsparcie w leczeniu oraz profilaktyce mogą znacząco poprawić jakość życia seniora.
To właśnie dzięki odpowiedzialnym i troskliwym opiekunkom osoby starsze mogą czuć się bezpieczniej, pewniej i spokojniej – mimo trudności, jakie niesie wiek i choroba.
