Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) to jedno z najczęściej diagnozowanych schorzeń pulmonologicznych u osób starszych. Z biegiem lat znacząco wpływa na jakość życia chorego, ogranicza jego sprawność i wymaga świadomego, empatycznego podejścia ze strony opiekuna. W tym tekście blogowym omawiamy czym jest POChP, kto choruje na tę chorobę, jak wygląda codzienna opieka nad seniorem z tą chorobą oraz jak zadbać o komfort oddychania, aktywność fizyczną i odpowiednie warunki w domu.
Czym jest POChP?
POChP, czyli przewlekła obturacyjna choroba płuc, to postępujące i nieodwracalne schorzenie, które utrudnia przepływ powietrza przez drogi oddechowe. Charakterystyczne dla POChP są:
przewlekły kaszel (często z odkrztuszaniem),
duszności, zwłaszcza przy wysiłku,
uczucie ucisku w klatce piersiowej,
męczliwość i ograniczona wydolność fizyczna.
POChP najczęściej rozwija się na skutek długotrwałego narażenia na szkodliwe czynniki – przede wszystkim dym tytoniowy, ale także zanieczyszczenia powietrza, pyły przemysłowe i dym z ognia domowego.
Kto choruje na POChP?
POChP występuje głównie u osób po 60. roku życia, choć pierwsze objawy mogą pojawić się wcześniej – zwłaszcza u długoletnich palaczy. Według Światowej Organizacji Zdrowia, POChP jest obecnie jedną z głównych przyczyn zgonów na świecie.
W Polsce chorobę tę rozpoznaje się u ok. 2 milionów osób, ale szacuje się, że drugie tyle może żyć z niezdiagnozowaną postacią POChP. W grupie ryzyka znajdują się:
osoby starsze,
byli i obecni palacze,
osoby narażone na pyły i dymy,
seniorzy z przewlekłymi chorobami układu oddechowego.
POChP w codziennej opiece – wyzwania i potrzeby
Opieka nad seniorem z POChP wymaga wiedzy, cierpliwości i troski. Choroba wpływa nie tylko na układ oddechowy, ale również na ogólne samopoczucie, stan emocjonalny oraz zdolność do codziennego funkcjonowania.
1. Wentylacja i warunki w domu
Jednym z kluczowych aspektów jest dobra jakość powietrza w pomieszczeniach:
Codzienne wietrzenie – najlepiej rano i wieczorem, nawet zimą.
Unikanie dymu i zapachów – nie wolno palić w domu, unikać używania intensywnie pachnących środków czystości.
Nawilżanie powietrza – przy zbyt suchym powietrzu warto stosować nawilżacze.
Ograniczenie kurzu – regularne odkurzanie i ścieranie kurzu na mokro zmniejszają ryzyko zaostrzenia objawów.
2. Wsparcie przy dusznościach i atakach kaszlu
Opiekunka powinna wiedzieć, jak reagować w sytuacji, gdy senior skarży się na duszność:
Zachęć podopiecznego do przyjęcia pozycji siedzącej z podpartymi rękami (tzw. pozycja ortopnoe).
Zadbaj o dostęp do leków przepisanych przez lekarza – np. inhalatorów rozszerzających oskrzela.
Uspokajaj i staraj się zredukować stres – panika może nasilać objawy duszności.
Unikaj działań wymagających wysiłku fizycznego bezpośrednio po epizodzie duszności.
3. Aktywność fizyczna – dostosowana do możliwości
Choć może się wydawać, że osoby z POChP powinny unikać wysiłku, prawda jest odwrotna – odpowiednio dobrana aktywność fizyczna może znacznie poprawić wydolność płuc i jakość życia chorego.
Krótkie spacery, ćwiczenia oddechowe i lekkie zajęcia ruchowe poprawiają krążenie i wspomagają pracę układu oddechowego.
Należy obserwować reakcje organizmu i nie dopuszczać do przeciążenia – ważna jest regularność, a nie intensywność.
Warto konsultować plan aktywności z lekarzem lub fizjoterapeutą.
4. Dieta i nawodnienie
Dieta powinna być lekka, bogata w błonnik i składniki przeciwzapalne.
Unika się produktów wzdymających, które mogą pogłębiać uczucie duszności.
Prawidłowe nawodnienie wpływa na rozrzedzenie wydzieliny oskrzelowej i ułatwia jej odkrztuszanie.
Rola opiekunki w opiece nad seniorem z POChP
Opiekunka osoby starszej z POChP pełni kluczową rolę w zachowaniu stabilności stanu zdrowia seniora. Jej zadania to nie tylko pomoc fizyczna, ale także:
monitorowanie objawów,
obserwacja skuteczności leczenia,
wsparcie emocjonalne,
organizacja przestrzeni wolnej od czynników drażniących,
zachęcanie do aktywności i współpraca z rodziną oraz personelem medycznym.
Ciekawostki o POChP
Choroba ta częściej występuje u mężczyzn, ale z roku na rok przybywa chorych kobiet – głównie z powodu palenia tytoniu.
POChP może występować jednocześnie z innymi chorobami – np. niewydolnością serca, cukrzycą czy osteoporozą.
Objawy POChP często są błędnie przypisywane procesowi starzenia – przez co diagnoza bywa opóźniona nawet o kilka lat.
Opieka nad seniorem z POChP to duże wyzwanie, ale przy odpowiedniej wiedzy i zaangażowaniu opiekunki możliwe jest zapewnienie choremu komfortu i poczucia bezpieczeństwa. Wspólna codzienność z osobą zmagającą się z chorobą układu oddechowego wymaga uważności, cierpliwości i umiejętnego reagowania na zmieniające się potrzeby zdrowotne.
