Światowy Dzień Chorych na Chorobę Parkinsona ustanowiono w 1997 roku przez Europejskie Stowarzyszenie Chorych na Chorobę Parkinsona w rocznicę urodzin londyńskiego lekarza Jamesa Parkinsona, który jako pierwszy rozpoznał i opisał objawy tego schorzenia.
Choroba Parkinsona zaliczana jest do postępujących schorzeń ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Wszelkie objawy jej towarzyszące są wynikiem zaniku komórek nerwowych (neuronów) w mózgu. Sytuacja ta prowadzi do zmniejszenia ilości dopaminy – jednego z neuroprzekaźników odpowiadającego m.in. za uczenie się, pamięć, koncentrację, sen, czuwanie, koordynacje ruchów czy procesy emocjonalne. Wśród objawów, które można zaobserwować w chorobie Parkinsona wyróżniamy:
sztywność i silne drżenie mięśni,
drżenie spoczynkowe,
widoczne spowolnienie ruchów chorego.
Objawy te najsilniej widoczne są między 55–60 rokiem życia. Wykazano także, iż liczba osób, których dotyka to schorzenie nieustannie rośnie. Diagnoza choroby Parkinsona bardzo często wiąże się z szokiem oraz silnym wstrząsem dla pacjenta i jego rodziny. Lęk wzmaga perspektywa niedołęstwa, niekontrolowanego drżenia mięśniowego i innych zaburzeń neurologicznych. Bardzo ważne jest zatem wsparcie ze strony bliskich, znajomych czy opiekunów oraz właściwa opieka nad chorym.
Pacjent z chorobą Parkinsona
wymaga całodobowej opieki przez wzgląd na to, iż jego ruchy są niepewne i spowolnione.
Bardzo często sylwetka jest przygarbiona, pochylona do przodu, co jest przyczyną problemów z utrzymaniem równowagi, wstawaniem i siadaniem.
Chód osoby chorej staje się chwiejny i bardzo powolny.
Drżenie rąk
uniemożliwia samodzielne przygotowywanie posiłków, ubieranie się czy codzienną higienę.
W późniejszym etapie choroby pojawiają się
problemy z przełykaniem
.
W miarę rozwoju choroby pojawiają się sztywność mięśni, drżenie spoczynkowe, coraz silniejsze drżenia (rąk, nóg) oraz sztywność mięśni.
Pacjent zapomina jak się nazywa, gdzie mieszka, nie pamięta imion najbliższych osób, znajomych.
Ważną role odgrywa nie tylko aktywność fizyczna i regularne ćwiczenia, ale także organizowanie choremu różnorodnych zajęć zręcznościowych, logicznych. Mogą to być krótkie spacery na świeżym powietrzu, ćwiczenia w wodzie, domowe zajęcia, porządki, zakupy, gry, układanie puzzli, wspólne czytanie.
Chorego nie należy wyręczać we wszystkich obowiązkach domowych, jeśli widzimy, że bez większych przeszkód i z ochotą je wykonuje. Dobrze by pacjent jak najmniej odczuwał fakt, że staje się mniej samodzielny, mniej dokładny i mniej skuteczny w wykonywaniu codziennych czynności. Należy go nieustannie motywować do działania. Dla chorego bardzo ważne jest, aby jego dzień był właściwie zorganizowany, to daje poczucie bezpieczeństwa.
Zadania wykonywane w domu są jednocześnie ćwiczeniami fizycznymi dla pacjenta. Wszelkie formy aktywności stymulują mózg do wytwarzania nowych połączeń nerwowych. Chory przypomina i utrwala sobie nazwy bliskich mu osób, nazwy przedmiotów czy ulic. Aktywność fizyczna korzystnie wpływa także na procesy metaboliczne ustroju. Chory powinien ćwiczyć każdego dnia. Oczywiście trzeba taką aktywność dopasować do stanu pacjenta. Jeśli nie może poruszać się sam, powinien mu w tym pomóc opiekun. Można w tym celu użyć kuli, chodzika, balkonika oraz podpór zamontowanych w mieszkaniu.
Ćwiczenie pamięci to ważny element rehabilitacji chorych z chorobą Parkinsona. Wraz z rozwojem tego schorzenia pojawia się niezwykle dotkliwy dla rodziny problem amnezji. Pacjent zapomina nazwy przedmiotów, imiona, okoliczności w jakich niedawno się znalazł. Stąd potrzeba wykonywania ćwiczeń logicznych. Mogą polegać na grze w karty, szachy, na przywoływaniu wspólnych wspomnień. Niektóre programy telewizyjne, a także obsługa internetu mogą okazać się pomocne.
Z czasem mowa pacjenta staje się mało zrozumiała, cicha, bełkotliwa, a chory może nawet przekształcać wyrazy. Bardzo ważną
rolę odgrywa ćwiczenie mowy.
Wymaga to wiele cierpliwości ze strony opiekunów. Niektóre wyrazy trzeba bowiem choremu powtarzać kilka razy, w sposób wyraźny a mimo wszystko nie umie on ich powtórzyć. Warto choremu dużo czytać, dużo opowiadać. Należy pacjenta zachęcać do rozmów, czytania oraz powtarzania.
Objawy choroby Parkinsona takie jak drżenie, problemy z chodzeniem i kłopoty z pamięcią sprawiają, że chorzy często są niedożywieni. Pacjenci często tracą apetyt i chęć do jedzenia. Bywa, że złe samopoczucie, a także uczucie wstydu są powodem tego, że pacjenci nie mają ochoty na przygotowywanie posiłków. W bardziej zaawansowanych etapach choroby mogą pojawić się trudności z przełykaniem, co jeszcze bardziej ogranicza możliwość spożywania posiłków i dostarczania odpowiedniej ilości kalorii. Dieta w chorobie Parkinsona powinna zostać uzupełniona o witaminy i mikroelementy dużą ilość owoców, warzyw, chudego mięsa, ryb oraz soków.
Ważne by pacjent sam starał się przygotowywać posiłki. Powinny być one podawane regularnie, w małych ilościach i być bardzo urozmaicone, co przekłada się na chęć do jedzenia i apetyt. Dla rodzin osób chorych ważna jest jeszcze jedna wskazówka – produkty powinny być łatwe do spożycia. Jeżeli chory ma braki w uzębieniu muszą być rozdrobnione. Jeżeli zaś pacjent cierpi na inne schorzenia przewodu pokarmowego, należy uwzględnić konkretne zalecenia dietetyczne przy przygotowywaniu posiłków. Dolegliwości te obejmują najczęściej refluks żołądkowy-przełykowy.
Gdy pacjent ma trudności w posługiwaniem się sztućcami (przez drżenie rąk), konieczne może okazać się karmieni go. Jeśli chory odmawia spożywani posiłków i jest to proces długotrwały należy powiadomić o tym lekarza.
