Wielu naszych opiekunów i opiekunek pracuje za co dzień z wieloma wyzwaniami pracy opiekuńczej. Z perspektywy czasu możemy ocenić, że niejednokrotnie cecha pacjenta lub jego schorzenie, które dla jednej opiekunki będzie problemem, dla drugiej niejednokrotnie okazuje się zaletą.
A jak to jest ze stomią? Czym jest? Jakie są jej plusy i minusy?
Stomia to zabieg chirurgiczny, wykonywany najczęściej u osób chorych na nowotwór lub po wypadku, u których konieczne jest usunięcie jelita cienkiego lub grubego albo całego układu moczowego. Efektem zabiegu jest zmiana sposobu wydalania i umieszczenie worka stomijnego w dolnej części brzucha. Układ pokarmowy człowieka swój początek ma w jamie ustnej, a kończy się odbytnicą, przez którą wydalane są niestrawione treści. Cały proces trawienia i wchłaniania składników pokarmowych oraz wydalania resztek wspomagany jest przez soki trawienne w żołądku, później przez enzymy trawienne wytwarzane przez wątrobę i trzustkę. Składniki odżywcze ze strawionej treści wchłaniane są w jelicie cienkim do krwiobiegu, natomiast pozostała część przechodzi do jelita grubego, gdzie się formuje i zostaje wydalona w postaci kału przez odbytnicę. Powyższy skrócony proces działania układu pokarmowego ukazuje, jaką drogę musi przejść pokarm przyjmowany każdego dnia.
Stomia to fragment jelita grubego lub cienkiego, który został wyprowadzony na zewnętrzną część brzucha i wywinięty przez utworzony otwór w dolnej części jamy brzucha, zlokalizowany po lewej lub po prawej jego stronie. Umiejscowienie stomii jest zależne od miejsca rany lub miejsca wystąpienia zmiany chorobowej.
Stomia u pacjentów inkontynentnych może okazać się dużym ułatwieniem dla pracy opiekuna. Dźwiganie i zmienianie pampersów osoby niemobilnej często związane jest z dużym wysiłkiem, dźwiganiem, oparzeniami i dyskomfortem. W przypadku stomii wielu naszych opiekunów chwali sobie łatwość i szybkość wymiany worka stomijnego, bez konieczności wykonywania wysiłku.
Stomia może przybierać różną wielkość, konstrukcję i kształt. Wyróżnia się:
stomię końcową - powstająca w wyniku przecięcia jelita i wyprowadzenia jego końca na powierzchnię brzucha;
stomię dwulufową - która powstaje w wyniku wyprowadzenie obu końców jelita na powierzchnię brzucha;
stomię pętlową - powstającą w wyniku wyprowadzenia pętli jelita, która czasowo jest podparta mostkiem stomijnym.
Stomia kolorystycznie przypomina śluzówkę w jamie ustnej, jest różowoczerwona. Wielkość stomii sięga ok. 2- 5 mm średnicy i wydobywa się ponad skórę na kilka do kilkudziesięciu milimetrów. Ponadto stomia nie jest unerwiona, dzięki czemu pacjent zazwyczaj nie odczuwa bólu nawet przy dotyku. Od zewnętrznej części stomii, która zlokalizowana jest na powierzchni skóry, pacjent musi mieć przytwierdzony tzw. worek stomijny, do którego wpływa treść jelitowa lub mocz.
Odpowiednia higiena i utrzymanie stomii w dobrym stanie może wpłynąć na szybszy powrót do aktywnego i normalnego życia.
Pielęgnacja każdego rodzaju stomii jest podobna. Po każdej operacji wyłonienia stomii, przed wyjściem ze szpitala każdy pacjent zostaje przeszkolony z zasad higieny oraz sposobu wymiany worka stomijnego. Najlepszym sposobem na nauczenie się jak prawidłowo postępować ze stomią jest wykonywanie czynności pielęgnacyjnych pod okiem pielęgniarki lub w poradni stomijnej.
Najważniejszą z zasad w prawidłowej pielęgnacji stomii jest po pierwsze, częstotliwość wymiany worka przy stomii. W przypadku, gdy stomia wyłoniona jest bliżej odbytu, worek można zmieniać rzadziej. Pamiętać należy, że pośpiech i poczucie skrępowania jest utrudnieniem przy tej czynności, zatem warto zadbać o pomieszczenie, w którym będziemy się czuć swobodnie i gdzie będziemy mieć dostęp do umywalki z bieżącą wodą i toaletą.
Jak wymienić worek stomijny:
- pamiętaj o założeniu rękawiczek;
- ułóż podopiecznego na boku, odsłoń worek stomijny;
- zabezpiecz łóżku i bieliznę przed zalaniem;
- ostrożnie odklej stary worek od góry do dołu. Pamiętaj aby worek wymienić gdy napełni się do 2/3 swojej objętości;
- umyj skórę wokół stomii ciepłą wodą, osusz i przygotuj do założenia nowy worek;
- nowy worek zakładamy od dołu do góry po wcześniejszym sprawdzeniu czy nie występują skórne nierówności wokół stomii.
Pamiętaj o zachowaniu podstawowych zasad higieny osobistej. Przede wszystkim wykonuj wszelkie czynności w rękawiczkach, po wszystkim dokładnie umyć ręce. Są dwa typy toreb stomijnych – z możliwością ich opróżnienia lub bez. Najczęściej spotykane są worki które po napełnieniu wyrzucamy.
Należy pamiętać, że zabieg stomii powoduje duży spadek samooceny, wzrost lęku przed odrzuceniem i codziennymi sytuacjami. Wielu pacjentów może wymagać pomocy psychologa. Dlatego bardzo ważne jest wsparcie bliskich osób – rodziny, przyjaciół i niedopuszczenie do zerwania więzi rodzinnych czy społecznych przez pacjenta. Należy go także zachęcać do aktywności życiowej..
